Przejdź do głównej zawartości
Zagadnienia z podstawy programowej - poziom rozszerzony KLASA 2 I 3
1. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów. Uczeń:
- wnioskuje na podstawie analizy kladogramów o pokrewieństwie ewolucyjnym organizmów;
- rozróżnia na drzewie filogenetycznym grupy monofiletyczne, parafiletyczne i polifiletyczne; wykazuje, że klasyfikacja organizmów oparta jest na ich filogenezie;
- ustala przynależność gatunkową organizmu, stosując właściwy klucz do oznaczania organizmów; porządkuje hierarchicznie podstawowe rangi taksonomiczne.
2. Bakterie i archeowce. Uczeń:
- przedstawia budowę komórki prokariotycznej, z uwzględnieniem różnic w budowie ściany komórkowej bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych;
- wyjaśnia różnice między archeowcami i bakteriami; przedstawia znaczenie archeowców; przedstawia różnorodność form morfologicznych bakterii;
- przedstawia czynności życiowe bakterii: odżywianie (chemoautotrofizm, fotoautotrofizm, heterotrofizm); oddychanie beztlenowe (denitryfikacja, fermentacja) i tlenowe; rozmnażanie;
- wykazuje znaczenie procesów płciowych w zmienności genetycznej bakterii;
- przedstawia znaczenie bakterii w przyrodzie i dla człowieka, w tym wywołujących choroby człowieka (gruźlica, tężec, borelioza, salmonelloza, kiła, rzeżączka).
3. Grzyby. Uczeń:
- przedstawia różnorodność morfologiczną grzybów;
- przedstawia czynności życiowe grzybów: odżywianie, oddychanie i rozmnażanie; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące, że drożdże przeprowadzają fermentację alkoholową;
- porównuje na podstawie analizy schematów cykle życiowe grzybów (sprzężniaków, workowców i podstawczaków) i rozróżnia poszczególne fazy jądrowe (haplofaza, dikariofaza, diplofaza);
- przedstawia porosty jako organizmy symbiotyczne i wyjaśnia ich rolę jako organizmów wskaźnikowych;
- przedstawia drogi zarażenia się i zasady profilaktyki chorób wywołanych przez grzyby (grzybice skóry, narządów płciowych, płuc);
- przedstawia znaczenie grzybów, w tym porostów w przyrodzie i dla człowieka.
4. Protisty. Uczeń:
- przedstawia formy morfologiczne protistów;
- przedstawia czynności życiowe protistów: odżywianie, poruszanie się, rozmnażanie, wydalanie i osmoregulację; zakłada hodowlę protistów słodkowodnych i obserwuje wybrane czynności życiowe tych protistów;
- wykazuje związek budowy protistów ze środowiskiem i trybem ich życia (obecność aparatu ruchu, budowa błony komórkowej, obecność chloroplastów i wodniczek tętniących);
- analizuje na podstawie schematów przebieg cykli rozwojowych protistów i rozróżnia poszczególne fazy jądrowe;
- przedstawia drogi zarażenia się i zasady profilaktyki chorób wywołanych przez protisty (malaria, toksoplazmoza, lamblioza, czerwonka pełzakowa, rzęsistkowica);
- przedstawia znaczenie protistów (w tym prostitów fotosyntetyzujących i symbiotycznych) w przyrodzie i dla człowieka.
5. Różnorodność roślin.
- Rośliny pierwotnie wodne. Uczeń:
- rozróżnia zielenice, krasnorosty i glaukocystofity;
- przedstawia znaczenie krasnorostów i zielenic w przyrodzie i dla człowieka.
- Rośliny lądowe i wtórnie wodne. Uczeń:
- określa różnice między warunkami życia w wodzie i na lądzie;
- przedstawia na przykładzie rodzimych gatunków cechy charakterystyczne mchów, widłakowych, skrzypowych, paprociowych i nasiennych oraz na podstawie tych cech identyfikuje organizm jako przedstawiciela jednej z tych grup;
- rozpoznaje tkanki roślinne na preparacie mikroskopowym (w tym wykonanym samodzielnie), na schemacie, mikrofotografii, na podstawie opisu i wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją;
- przedstawia znaczenie połączeń międzykomórkowych w tkankach roślinnych;
- wykazuje związek budowy morfologicznej i anatomicznej (pierwotnej i wtórnej) organów wegetatywnych roślin z pełnionymi przez nie funkcjami;
- przedstawia cechy budowy roślin, które umożliwiły im zasiedlenie środowisk lądowych;
- uzasadnia, że modyfikacje organów wegetatywnych roślin są adaptacją do różnych warunków środowiska i pełnionych funkcji;
- rozróżnia rośliny jednoliścienne i dwuliścienne, wskazując ich charakterystyczne cechy;
- przedstawia znaczenie roślin dla człowieka.
- Gospodarka wodna i odżywianie mineralne roślin. Uczeń:
- wyjaśnia mechanizmy pobierania oraz transportu wody i soli mineralnych;
- planuje i przeprowadza obserwację pozwalającą na identyfikację tkanki przewodzącej wodę w roślinie; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące występowanie płaczu roślin;
- wykazuje związek zmian potencjału osmotycznego i potencjału wody z otwieraniem i zamykaniem szparek; planuje i przeprowadza doświadczenie porównujące zagęszczenie (mniejsze, większe) i rozmieszczenie (górna, dolna strona blaszki liściowej) aparatów szparkowych u roślin różnych siedlisk;
- wykazuje wpływ czynników zewnętrznych (temperatura, światło, wilgotność, ruchy powietrza) na bilans wodny roślin; planuje i przeprowadza doświadczenie określające wpływ czynników zewnętrznych na intensywność transpiracji; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące występowanie gutacji;
- opisuje wpływ suszy fizjologicznej na bilans wodny rośliny; planuje i przeprowadza doświadczenie określające wpływ stężenia roztworu glebowego na pobieranie wody przez rośliny;
- podaje dostępne dla roślin formy wybranych makroelementów (N, S);
- przedstawia znaczenie wybranych makro- i mikroelementów (N, S, Mg, K, P, Ca, Fe) dla roślin.
- Odżywianie się roślin. Uczeń:
- określa drogi, jakimi do liści docierają substraty fotosyntezy;
- określa drogi, jakimi transportowane są produkty fotosyntezy;
- przedstawia adaptacje w budowie anatomicznej roślin do wymiany gazowej;
- przedstawia adaptacje anatomiczne i fizjologiczne roślin typu C4 i CAM do przeprowadzania fotosyntezy w określonych warunkach środowiska;
- analizuje wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na przebieg procesu fotosyntezy; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ temperatury, natężenia światła i zawartości dwutlenku węgla na intensywność fotosyntezy;
- przedstawia udział innych organizmów (bakterie glebowe i symbiotyczne, grzyby) w pozyskiwaniu pokarmu przez rośliny.
- Rozmnażanie i rozprzestrzenianie się roślin. Uczeń:
- wykazuje, porównując na podstawie schematów, przemianę pokoleń mchów, paprociowych, widłakowych, skrzypowych, nagonasiennych i okrytonasiennych, stopniową redukcję gametofitu;
- przedstawia sposoby bezpłciowego rozmnażania się roślin;
- przedstawia budowę kwiatów roślin nasiennych;
- wykazuje związek budowy kwiatu roślin okrytonasiennych ze sposobem ich zapylania;
- opisuje sposób powstawania gametofitów roślin nasiennych;
- opisuje proces zapłodnienia i powstawania nasion u roślin nasiennych oraz owoców u okrytonasiennych;
- wykazuje związek budowy owocu ze sposobem rozprzestrzeniania się roślin okrytonasiennych.
- Wzrost i rozwój roślin. Uczeń:
- przedstawia budowę nasiona i rozróżnia nasiona bielmowe, bezbielmowe i obielmowe;
- przedstawia wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na proces kiełkowania nasion; planuje i przeprowadza doświadczenie określające wpływ wybranych czynników (woda, temperatura, światło, dostęp do tlenu) na proces kiełkowania nasion;
- planuje i przeprowadza obserwacje różnych typów kiełkowania nasion (epigeiczne i hypogeiczne) i wykazuje różnice między nimi;
- planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące rolę liścieni we wzroście i rozwoju siewki rośliny;
- określa rolę auksyn, giberelin, cytokinin, kwasu abscysynowego i etylenu w procesach wzrostu i rozwoju roślin; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ etylenu na proces dojrzewania owoców;
- wykazuje związek procesu zakwitania roślin okrytonasiennych z fotoperiodem i temperaturą.
- Reakcja na bodźce. Uczeń:
- przedstawia nastie i tropizmy jako reakcje roślin na bodźce (światło, temperatura, grawitacja, bodźce mechaniczne i chemiczne); planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące różnice fototropizmu korzenia i pędu; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące różnice geotropizmu korzenia i pędu; planuje i przeprowadza obserwację termonastii wybranych roślin;
- przedstawia rolę auksyn w ruchach wzrostowych roślin; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące rolę stożka wzrostu w dominacji wierzchołkowej u roślin.
6. Różnorodność zwierząt. Uczeń:
- rozróżnia zwierzęta tkankowe i beztkankowe, dwuwarstwowe i trójwarstwowe, pierwouste i wtórouste; bezżuchwowce i żuchwowce; owodniowce i bezowodniowce; łożyskowe i bezłożyskowe; skrzelodyszne i płucodyszne; zmiennocieplne i stałocieplne; na podstawie drzewa filogenetycznego wykazuje pokrewieństwo między grupami zwierząt;
- wykazuje związek trybu życia zwierząt z symetrią ich ciała (promienista i dwuboczna);
- wymienia cechy pozwalające na rozróżnienie gąbek, parzydełkowców, płazińców, wrotków, nicieni, pierścienic, mięczaków, stawonogów (skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów) i szkarłupni;
- wymienia cechy pozwalające na rozróżnienie bezczaszkowców i kręgowców, a w ich obrębie krągłoustych, ryb, płazów, gadów, ssaków i ptaków; na podstawie tych cech identyfikuje organizm jako przedstawiciela jednej z tych grup.
7. Funkcjonowanie zwierząt.
- Podstawowe zasady budowy i funkcjonowania organizmu zwierzęcego. Uczeń:
- rozpoznaje tkanki zwierzęce na preparacie mikroskopowym, na schemacie, mikrofotografii, na podstawie opisu i wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją;
- przedstawia znaczenie połączeń międzykomórkowych w tkankach zwierzęcych;
- wykazuje związek budowy narządów z pełnioną przez nie funkcją;
- przedstawia powiązania funkcjonalne pomiędzy narządami w obrębie układu;
- przedstawia powiązania funkcjonalne pomiędzy układami narządów w obrębie organizmu;
- przedstawia mechanizmy warunkujące homeostazę (termoregulacja, osmoregulacja, stałość składu płynów ustrojowych, ciśnienie krwi, rytmy dobowe i sezonowe);
- wykazuje związek między wielkością, aktywnością życiową, temperaturą ciała, a zapotrzebowaniem energetycznym organizmu.
- Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
- Odżywianie się. Uczeń:
- przedstawia adaptacje w budowie i funkcjonowaniu układów pokarmowych zwierząt do rodzaju pokarmu oraz sposobu jego pobierania,
- rozróżnia trawienie wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe u zwierząt,
- przedstawia rolę nieorganicznych i organicznych składników pokarmowych w odżywianiu człowieka, w szczególności białek pełnowartościowych i niepełnowartościowych, NNKT, błonnika, witamin,
- przedstawia związek budowy odcinków przewodu pokarmowego człowieka z pełnioną przez nie funkcją,
- przedstawia rolę wydzielin gruczołów i komórek gruczołowych w obróbce pokarmu,
- przedstawia proces trawienia poszczególnych składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka; planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające warunki trawienia skrobi,
- wyjaśnia rolę mikrobiomu układu pokarmowego w funkcjonowaniu organizmu,
- przedstawia proces wchłaniania poszczególnych produktów trawienia składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka,
- przedstawia rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym,
- przedstawia rolę ośrodka głodu i sytości w przyjmowaniu pokarmu przez człowieka,
- przedstawia zasady racjonalnego żywienia człowieka,
- przedstawia zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia) i przewiduje ich skutki zdrowotne,
- podaje przyczyny (w tym uwarunkowania genetyczne) otyłości u człowieka oraz sposoby jej profilaktyki,
- przedstawia znaczenie badań diagnostycznych (gastroskopia, kolonoskopia, USG, próby wątrobowe, badania krwi i kału) w profilaktyce i leczeniu chorób układu pokarmowego, w tym raka żołądka, raka jelita grubego, zespołów złego wchłaniania, choroba Crohna.
- Odporność. Uczeń:
- rozróżnia odporność wrodzoną (nieswoistą) i nabytą (swoistą) oraz komórkową i humoralną,
- opisuje sposoby nabywania odporności swoistej (czynny i bierny),
- przedstawia narządy i komórki układu odpornościowego człowieka,
- przedstawia rolę mediatorów układu odpornościowego w reakcji odpornościowej (białka ostrej fazy, cytokiny),
- wyjaśnia, na czym polega zgodność tkankowa i przedstawia jej znaczenie w transplantologii,
- wyjaśnia istotę konfliktu serologicznego i przedstawia znaczenie podawania przeciwciał anty-Rh,
- analizuje zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego (nadmierna i osłabiona odpowiedź immunologiczna) oraz podaje sytuacje wymagające immunosupresji (przeszczepy, alergie, choroby autoimmunologiczne).
- Wymiana gazowa i krążenie. Uczeń:
- przedstawia warunki umożliwiające i ułatwiające dyfuzję gazów przez powierzchnie wymiany gazowej,
- wykazuje związek lokalizacji (wewnętrzna i zewnętrzna) i budowy powierzchni wymiany gazowej ze środowiskiem życia,
- podaje przykłady narządów wymiany gazowej, wskazując grupy zwierząt, u których występują,
- porównuje, określając tendencje ewolucyjne, budowę płuc gromad kręgowców,
- wyjaśnia mechanizm wymiany gazowej w skrzelach, uwzględniając mechanizm przeciwprądowy,
- wyjaśnia mechanizm wentylacji płuc u płazów, gadów, ptaków i ssaków,
- wykazuje związek między budową i funkcją elementów układu oddechowego człowieka,
- opisuje wymianę gazową w tkankach i płucach, uwzględniając powinowactwo hemoglobiny do tlenu w różnych warunkach pH i temperatury krwi oraz ciśnienia parcjalnego tlenu w środowisku zewnętrznym; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące różnice w zawartości dwutlenku węgla w powietrzu wdychanym i wydychanym,
- analizuje wpływ czynników zewnętrznych na funkcjonowanie układu oddechowego (tlenek węgla, pyłowe zanieczyszczenie powietrza, dym tytoniowy, smog),
- przedstawia znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu oddechowego (RTG klatki piersiowej, spirometria, bronchoskopia),
- przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych,
- wyjaśnia na podstawie schematu proces krzepnięcia krwi,
- przedstawia rodzaje układów krążenia u zwierząt (otwarte, zamknięte) oraz wykazuje związek między budową układu krążenia i jego funkcją u poznanych grup zwierząt,
- wykazuje związek między budową i funkcją naczyń krwionośnych,
- porównuje, określając tendencje ewolucyjne, budowę serc gromad kręgowców,
- przedstawia budowę serca człowieka oraz krążenie krwi w obiegu płucnym i ustrojowym,
- przedstawia automatyzm pracy serca,
- wykazuje związek między stylem życia i chorobami układu krążenia (miażdżyca, zawał mięśnia sercowego, choroba wieńcowa serca, nadciśnienie tętnicze, udar, żylaki); przedstawia znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu krążenia (EKG, USG serca, angiokardiografia, badanie Holtera, pomiar ciśnienia tętniczego, badania krwi),
- przedstawia funkcje elementów układu limfatycznego i przedstawia rolę limfy.
- Wydalanie i osmoregulacja. Uczeń:
- wykazuje konieczność regulacji osmotycznej u zwierząt żyjących w różnych środowiskach,
- przedstawia istotę procesu wydalania oraz wymienia substancje, które są wydalane z organizmu,
- wykazuje związek między środowiskiem życia zwierząt i rodzajem wydalanego azotowego produktu przemiany materii,
- przedstawia układy wydalnicze zwierząt i określa tendencje ewolucyjne w budowie kanalików wydalniczych,
- analizuje, na podstawie schematu, przebieg cyklu mocznikowego oraz wyróżnia substraty i produkty tego procesu,
- przedstawia związek między budową i funkcją narządów układu moczowego człowieka,
- przedstawia proces tworzenia moczu u człowieka oraz wyjaśnia znaczenie regulacji hormonalnej w tym procesie,
- analizuje znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu moczowego (badania moczu, USG jamy brzusznej, urografia),
- przedstawia dializę jako metodę postępowania medycznego przy niewydolności nerek.
- Regulacja hormonalna. Uczeń:
- przedstawia chemiczne zróżnicowanie cząsteczek sygnałowych występujących u zwierząt,
- wyjaśnia, w jaki sposób hormony steroidowe i niesteroidowe (pochodne aminokwasów i peptydowe) regulują czynności komórek docelowych,
- podaje lokalizacje gruczołów dokrewnych człowieka i wymienia hormony przez nie produkowane,
- wyjaśnia, w jaki sposób koordynowana jest aktywność układów hormonalnego i nerwowego (nadrzędna rola podwzgórza i przysadki),
- wyjaśnia mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego na osi podwzgórze – przysadka – gruczoł (hormony tarczycy, kory nadnerczy i gonad),
- przedstawia antagonistyczne działanie hormonów na przykładzie regulacji poziomu glukozy i wapnia we krwi,
- wyjaśnia rolę hormonów w reakcji na stres u człowieka,
- przedstawia rolę hormonów w regulacji wzrostu, tempa metabolizmu i rytmu dobowego,
- przedstawia rolę hormonów tkankowych na przykładzie gastryny, erytropoetyny i histaminy,
- określa skutki niedoczynności i nadczynności gruczołów dokrewnych.
- Regulacja nerwowa. Uczeń:
- analizuje budowę układu nerwowego zwierząt bezkręgowych, wykazując związek między rozwojem tego układu i złożonością budowy zwierzęcia,
- przedstawia tendencje zmian w budowie mózgu kręgowców,
- wyjaśnia istotę powstawania i przewodzenia impulsu nerwowego; wykazuje związek między budową neuronu a przewodzeniem impulsu nerwowego,
- przedstawia działanie synapsy chemicznej, uwzględniając rolę przekaźników chemicznych; podaje przykłady tych neuroprzekaźników,
- przedstawia drogę impulsu nerwowego w łuku odruchowym,
- porównuje rodzaje odruchów i przedstawia rolę odruchów warunkowych w procesie uczenia się,
- przedstawia budowę i funkcje mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów człowieka,
- przedstawia rolę autonomicznego układu nerwowego w utrzymaniu homeostazy oraz podaje lokalizacje ośrodków tego układu,
- wyróżnia rodzaje receptorów u zwierząt ze względu na rodzaj odbieranego bodźca,
- wykazuje związek pomiędzy lokalizacją receptorów w organizmie człowieka a pełnioną funkcją,
- przedstawia budowę oraz działanie oka i ucha człowieka; omawia podstawowe zasady higieny wzroku i słuchu,
- przedstawia budowę i rolę zmysłu smaku i węchu,
- wykazuje biologiczne znaczenie snu,
- wyjaśnia wpływ substancji psychoaktywnych, w tym dopalaczy, na funkcjonowanie organizmu,
- przedstawia wybrane choroby układu nerwowego (depresja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, schizofrenia) oraz znaczenie ich wczesnej diagnostyki dla ograniczenia społecznych skutków tych chorób.
- Poruszanie się. Uczeń:
- przedstawia związek między środowiskiem życia a sposobem poruszania się,
- rozróżnia rodzaje ruchu zwierząt (rzęskowy, mięśniowy),
- analizuje współdziałanie mięśni z różnymi typami szkieletu (hydrauliczny, zewnętrzny, wewnętrzny),
- analizuje budowę szkieletu wewnętrznego (na schemacie, modelu, fotografii) jako wyraz adaptacji do środowiska i trybu życia,
- opisuje współdziałanie mięśni, ścięgien, stawów i kości w ruchu człowieka;
- przedstawia budowę mięśnia szkieletowego (filamenty aktynowe i miozynowe, miofibrylla, włókno mięśniowe, brzusiec mięśnia),
- wyjaśnia, na podstawie schematu, molekularny mechanizm skurczu mięśnia,
- przedstawia sposoby pozyskiwania ATP niezbędnego do skurczu mięśnia,
- wykazuje znaczenie skurczu tężcowego w funkcjonowaniu układu ruchu,
- przedstawia antagonizm i współdziałanie mięśni w wykonywaniu ruchów,
- rozpoznaje rodzaje kości ze względu na ich kształt (długie, krótkie, płaskie, różnokształtne),
- rozpoznaje (na modelu, schemacie, rysunku) rodzaje połączeń kości i określa ich funkcje,
- rozpoznaje (na modelu, schemacie, rysunku) kości szkieletu osiowego, obręczy i kończyn człowieka,
- wyjaśnia wpływ odżywiania się (w tym suplementacji) i aktywności fizycznej na rozwój oraz stan kości i mięśni człowieka,
- przedstawia wpływ substancji stosowanych w dopingu na organizm człowieka.
- Pokrycie ciała i termoregulacja. Uczeń:
- przedstawia różne rodzaje pokrycia ciała zwierząt i podaje ich funkcje,
- wykazuje związek między budową i funkcją skóry kręgowców,
- przedstawia przykłady sposobów regulacji temperatury ciała u zwierząt endotermicznych oraz ektotermicznych,
- przedstawia znaczenie estywacji (snu letniego) i hibernacji (snu zimowego) w funkcjonowaniu zwierząt,
- przedstawia rolę skóry w syntezie prowitaminy D; wykazuje związek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV z procesem starzenia się skóry oraz zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób i zmian skórnych.
- Rozmnażanie i rozwój. Uczeń:
- porównuje bezpłciowe i płciowe rozmnażanie zwierząt w aspekcie zmienności genetycznej,
- przedstawia na przykładzie wybranych grup zwierząt sposoby rozmnażania bezpłciowego,
- przedstawia istotę rozmnażania płciowego,
- rozróżnia zapłodnienie zewnętrzne i wewnętrzne, jajorodność, jajożyworodność i żyworodność oraz podaje przykłady grup zwierząt, u których występuje,
- wykazuje związek budowy jaja ze środowiskiem życia,
- wykazuje związek ilości żółtka w jaju z typem rozwoju u zwierząt,
- analizuje na podstawie schematu cykle rozwojowe zwierząt pasożytniczych; rozróżnia żywicieli pośrednich i ostatecznych,
- rozróżnia rozwój prosty i złożony oraz podaje przykłady zwierząt, u których występuje,
- porównuje przeobrażenie zupełne i niezupełne u owadów, uwzględniając rolę poczwarki w cyklu rozwojowym,
- wykazuje rolę hormonów (juwenilny i ekdyzon) w procesie przeobrażenia u owadów,
- porównuje na podstawie schematów etapy rozwoju zarodkowego zwierząt pierwoustych i wtóroustych,
- przedstawia rolę błon płodowych w rozwoju zarodkowym owodniowców,
- przedstawia budowę i funkcje narządów układu rozrodczego męskiego i żeńskiego człowieka,
- analizuje proces gametogenezy u człowieka i wskazuje podobieństwa oraz różnice w przebiegu powstawania gamet męskich i żeńskich,
- przedstawia przebieg cyklu menstruacyjnego, z uwzględnieniem działania hormonów przysadkowych i jajnikowych w jego regulacji,
- przedstawia rolę syntetycznych hormonów (progesteronu i estrogenów) w regulacji cyklu menstruacyjnego,
- przedstawia przebieg ciąży z uwzględnieniem funkcji łożyska; analizuje wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na przebieg ciąży; wyjaśnia istotę i znaczenie badań prenatalnych,
- przedstawia etapy ontogenezy człowieka, uwzględniając skutki wydłużającego się okresu starości.
8. Wirusy, wiroidy, priony.
- Wirusy – pasożyty molekularne. Uczeń:
- przedstawia budowę wirusów jako bezkomórkowych form infekcyjnych;
- przedstawia różnorodność morfologiczną i genetyczną wirusów;
- wykazuje związek budowy wirusów ze sposobem infekowania komórek;
- porównuje cykle infekcyjne wirusów (lityczny i lizogeniczny);
- wyjaśnia mechanizm odwrotnej transkrypcji i jego znaczenie w namnażaniu retrowirusów;
- przedstawia drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób człowieka wywoływanych przez wirusy (wścieklizna, AIDS, Heinego-Medina, schorzenia wywołane zakażeniem HPV, grypa, odra, ospa, różyczka, świnka, WZW typu A, B i C, niektóre typy nowotworów);
- przedstawia drogi rozprzestrzeniania się chorób wirusowych zwierząt (nosówka, wścieklizna, pryszczyca) i roślin (mozaika tytoniowa, smugowatość ziemniaka) oraz ich skutki;
- przedstawia znaczenie wirusów w przyrodzie i dla człowieka.
- Wiroidy i priony – swoiste czynniki infekcyjne. Uczeń:
- przedstawia wiroidy jako jednoniciowe koliste cząsteczki RNA infekujące rośliny;
- opisuje priony jako białkowe czynniki infekcyjne będące przyczyną niektórych chorób degeneracyjnych OUN (choroba Creutzfeldta-Jacoba, choroba szalonych krów BSE).
Komentarze
Prześlij komentarz