P3-01 Gen. Genom

UWAGA! Ważne jest przypomnienie sobie informacji z tematu P1-09 "Kwasy nukleinowe"

1. Genetyka

to nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, które są oparte na informacji zawartej w genach.

2. Gen

a) definicja

Gen to fragment DNA, który zawiera informację dotyczącą budowy jednego łańcucha aminokwasów lub jednej cząsteczki RNA.

b) budowa genu:

• części regulatorowe
• części strukturalne
• eksony - odcinki kodujące informację
• introny - odcinki niekodujące

c) rodzaje genów:

• ciągłe:
• brak intronów
• u prokariontów
• nieciągłe:
• obecne introny
• u eukariontów
• możliwość powstania wielu wersji łańcucha aminokwasów na bazie jednego genu

3. Genom

a) definicja

Genom to kompletna informacja genetyczna komórki, organizmu lub wirusa.

b) skład genomu:

• geny - w nich jest zakodowana informacja o cechach organizmu
• DNA pozagenowy - m.in. regulacja pracy komórki

c) rodzaje genomów:

• jądrowy
• liniowy
• mitochondrialny
• kolisty
• zakodowana informacja m.in. o przebiegu oddychania tlenowego
• chloroplastowy
• kolisty
• zakodowana informacja m.in. o przebiegu fotosyntezy

4. Organizacja DNA w jądrze:

• helisa DNA
• nukleosom = DNA + histony
• włókno chromatyny
• chromosom

5. Budowa chromosomu metafazowego

6. Komplementarność zasad:

W DNA:

Adenina = Tymina 

Cytozyna ≡ Guanina

W RNA:

Adenina = Uracyl 

Cytozyna ≡ Guanina

7. Rodzaje DNA i RNA

ds - dwuniciowy

ss - jednoniciowy

dsDNA - dwuniciowy DNA, czyli jedna cząsteczka tego DNA zbudowana jest z dwóch nici połączonych z sobą nukleotydów. Ta cząsteczka jest spotykana w postaci helisy.