R1-10 P1-09 Kwasy nukleinowe

 

1. Kwasy nukleinowe

• związki organiczne zbudowane z podjednostek zwanych nukleotydami
• Jeśli w skład nukleotydu wchodzi deoksyryboza, to jest to kwas deoksyrybonukleinowy (DNA).
• materiał genetyczny wszystkich organizmów żywych i niektórych wirusów
• deoksyrybozymy
• Jeśli w skład nukleotydu wchodzi ryboza, to jest to kwas rybonukleinowy (RNA).
• materiał genetyczny pozostałych wirusów
• udział w ekspresji genów (mRNA, tRNA, rRNA, snRNA)
• funkcje regulacyjne i katalityczne (rybozymy) (snRNA, miRNA,siRNA, itd.)

2. Ważne definicje

INFORMACJA GENETYCZNA

zapis wszystkich cech dziedzicznych poszczególnych komórek i całego ciała.

MATERIAŁ GENETYCZNY

nośnik informacji genetycznej. 

3. Nukleozyd

• Skład:
• pentoza (deoksyryboza lub ryboza)
• jedna z zasad azotowych

4.Nukleotyd

• Skład:
• reszta kwasu fosforowego, 
• pentoza (deoksyryboza lub ryboza)
• jedna z zasad azotowych
• Rodzaje:
• rybonukleotydy (z rybozą)
• deoksyrybonukleotydy (z deoksyrybozą)

5. Zasady azotowe

• puryny (2 pierścienie)
• adenina
• guanina
• pirymidyny (1 pierścień)
• tymina
• cytozyna
• uracyl

6. Zasada komplementarności

7. Formy występowania nukleotydów

• wolne np.:
• ATP (adenozynotrifosforan)
• dATP (deoksyadenozynotrifosforan)
• dinukleotydy
• NAD+ (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy)
• FAD (dinukleotyd flawinoadeninowy)

8. Wiązania w kwasach nukleinowych

a) wodorowe

b) fosfodiestrowe

c) N-glikozydowe

9. Liczba nici budujących cząsteczki:

Zazwyczaj DNA jest dwuniciowe, a RNA jednoniciowe, ale spotykamy tez inne kombinacje.

ss - pojedyncza nić

ds - podwójna nić

ssDNA - jednonicowa cząsteczka DNA

dsDNA - dwuniciowa cząsteczka DNA

ssRNA - jednonicowa cząsteczka RNA

dsRNA - dwuniciowa cząsteczka RNA

10. Podstawowe rodzaje RNA i ich funkcje

• mRNA
• matrycowe RNA
• transkrypty genów
• przenosi informację o budowie białka z jądra komórkowego na rybosomy.
• tRNA
• transportujące RNA
• transportuje aminokwasy na rybosomy,
• rRNA
• rybosomalne RNA
• buduje rybosomy (funkcja budulcowa i enzymatyczna)