P3-08 Inne sposoby dziedziczenia cech

1. Dominacja pełna

Allel (dominujący) wyraźnie dominuje nad drugim allelem (recesywnym)

np:

A - czerwona barwa kwiatu

a - biała barwa kwiatu

osobniki:

AA - czerwone kwiaty

Aa - czerwone kwiaty

aa - białe kwiaty

2. Dominacja niepełna

Allel (dominujący) nie w pełni dominuje nad drugim allelem (recesywnym) i ostateczny fenotyp heterozygoty jest pośrednim wynikiem ich dwóch fenotypów

np:

A - czerwona barwa kwiatu

a - biała barwa kwiatu

osobniki:

AA - czerwone kwiaty

Aa - różowe kwiaty

aa - białe kwiaty

3. Kodominacja

Dwa allele jednego genu są równorzędne wobec siebie, czyli nie dominuje jeden nad drugim. W fenotypie heterozygoty widzimy obydwie cechy równocześnie, a nie wynik pośredni.

np:

A - czerwona barwa kwiatu

A' - biała barwa kwiatu

osobniki:

AA - czerwone kwiaty

AA' - czerwono - białe kwiaty

A'A' - białe kwiaty

4. Allele wielokrotne

Często geny mogą występować w większej liczbie wersji niż tylko dwie, czyli jest wiele alleli danego genu (allele wielokrotne).

Każdy człowiek ma dwie wersje w swoim ciele (1x od mamy i 1x od taty), ale całkowita pula wersji dla danego genu może być większa np. na świecie, jakbyśmy wzięli pod uwagę wszystkich ludzi to znajdziemy 3468543 wersji jakiegoś genu, a nam się przytrafiły jakieś konkretne dwie wersje (allele).

Dziedziczenie grup krwi w układzie ABO jest przykładem kodominacji i występowania alleli wielokrotnych:

I^A - allel dominujący A

I^B - allel dominujący B

i - allel recesywny

osobniki:

I^A I^A - grupa krwi A

I^A i - grupa krwi A

I^B I^B - grupa krwi B

I^B i - grupa krwi B

I^A I^B - grupa krwi AB

ii - grupa krwi 0

5. Geny kumultatywne

Współpraca kilku genów, gdzie efekt fenotypowy jest kumulacją efektów pojedynczych genów.

np - kolor skóry u człowieka, który jest efektem działania około 20 genów, z czego mogą występować w różnych wariantach. Na nasycenie melaniną skóry wpływają 3 geny

A - dużo melaniny

a - mało melaniny

B- dużo melaniny

b - mało melaniny

C - dużo melaniny

c - mało melaniny

Osoba mająca 6 wersji dominujących, czyli AABBCC, będzie mieć baaardzo ciemną skórę.

Osoba mająca 6 wersji recesywnych, czyli aabbcc, będzie mieć baaardzo jasną skórę.

Dziecko może mieć ciemniejszą skórę niż jego biologiczni rodzice (nawet dużo ciemniejszą).

LINK skrzyżowanie dwóch potrójnych heterozygot

6. Geny dopełniające się

Mówimy o nich wtedy, gdy do powstania danej cechy są potrzebne dwa geny, które się dopełniają.

Zazwyczaj dotyczy genów, które kodują białka danego szlaku metabolicznego.

np.

Powstanie niebieskiego barwnika w grzywie jednorożca jest uzależnione od dwóch genów:

białko A - przekształca bezbarwny związek X w inny bezbarwny związek Y

białko B - przekształca bezbarwny związek Y w niebieski barwnik Z.

A - działające białko A

a - niedziałające białko A

B - działające białko B

b - niedziałające białko B

osobniki: