R2-08 Protisty - różnorodność form

 

1. Protisty

Protisty to wszystkie eukarionty, które pozostały po wyłączeniu organizmów zaliczonych do zwierząt, roślin i grzybów.

2. Formy morfologiczne protistów:

• jednokomórkowce

• pełzaki
• błona komórkowa lub cienka pellikula
• nibynóżki
• wiciowce
• pellikula
• obecność 1 lub więcej wici
• formy kokoidalne
• otoczone ścianą komórkową (dużo pektyn)
• pozbawione organelli ruchu
• komórczaki
• wiele jąder komórkowych

• kolonijne
• zespół komórek, które nie rozdzieliły się po podziale
• komórki mogą specjalizować się w pełnieniu określonych funkcji np. 
• produkcja gamet,
• fotosynteza
• adhezja do podłoża

• wielokomórkowce

• plechy nitkowate
• długie, liniowe komórki
• komórki ułożone jedna za drugą lub rozgałęziające się
• plechy plektenchymatyczne
• ściśle splecione z sobą długie, nitkowate komórki
• plektenchyma
• plechy tkankowe
• proste tkanki asymilacyjne, wzmacniające i przewodzące

3. Podział protistów

• zwierzęce

• formy:
• jednokomórkowe
• kolonijne
• brak ściany komórkowej
• otoczone błoną komórkową lub pellikulą
• obecne lizosomy
• heterotrofy
• materiał zapasowy:
• glikogen
• skrobia

• roślinopodobne

• formy:
• jednokomórkowe
• kolonijne
• wielokomórkowe
• celulozowa ściana komórkowa (nie wszystkie mają ścianę komórkową)
• otoczone błoną komórkową lub pellikulą
• chloroplasty
• 3-4 błony
• endosymbioza wtórna
• autotrofy lub miksotrofy
• materiał zapasowy:
• skrobia (+ czasem tłuszcze)

• grzybopodobne 

• LINK
• formy:
• jednokomórkowe
• wielokomórkowe
• śluźnia 
• ameboidalna wielojądrowa masa
• zdolność do przemieszczania się
• przypomina strzępki grzybów
• ściana komórkowa zbudowana z celulozy (!)
• heterotroficzne
• saprobionty
• drapieżniki

4. Pellikula

specyficzna białkowo-lipidowa błona stanowiąca pokrycie ciała niektórych protistów. Nadaje komórce giętkość i wytrzymałość.

• Alweole
• pęcherzyki zawierające niekiedy celulozowe płytki wysycone SiO2 lub CaCO3
• Trichocysty
• ciałka obronne
• wystrzelona trichocysta zbudowana jest z długiego nitkowatego tworu zakończonego kolcem lub pałeczką
• Służą one do obrony, ataku oraz kotwiczenia orzęsków.
• Toksycysty
• zawierają toksyny paraliżujące

5. Wybrane czynności życiowe protistów

• odżywianie

• heterotrofizm
• endocytoza
• pinocytoza
• kompletne trawienie
• niewielkie cząsteczki
• fagocytoza
• duże cząsteczki np. inne komórki
• trawienie niekompletne
• resztki usuwane poprzez egzocytozę
• LINK: Didinium pożera pantofelka
• autotrofizm
• miksotrofizm - możliwość zmiany sposobu odżywiania (autotrofizm/heterotrofizm) w zależności od warunków środowiska np. dostępu do światła.

• oddychanie

• tlenowo
• wymiana gazowa całą powierzchnią ciała
• fermentacja
• pasożyty wewnętrzne
• symbionty wewnętrzne

• ruch

• nieruchliwe
• undulipodia
• rzęski
• wici
• pseudopodia
• nibynóżki

• rozmnażanie

• bezpłciowe
• podział komórki
• mitospory
• fragmentacja plechy
• płciowe
• syngamia (rodzaj gametogamii, łączą się gamety pochodzące od dwóch różnych osobników)

6. Znaczenie protistów

• produkcja tlenu
• ważne ogniwo łańcucha pokarmowego
• udział w obiegu pierwiastków w przyrodzie
• przemysł kulinarny, kosmetyczny i farmacja
• symbioza z zwierzętami
• produkcja skał
• wywoływanie chorób