R1-04 Skład chemiczny organizmów - pierwiastki, oddziaływania chemiczne

 1. Hierarchiczna budowa organizmu:

• atom - najmniejsza część pierwiastka chemicznego, zachowująca jego właściwości
• związek chemiczny -substancja złożona z co najmniej dwóch różnych pierwiastków chemicznych połączonych ze sobą
• organellum - struktury komórkowe wyspecjalizowane w pełnieniu określonej funkcji
• komórka - najmniejsza jednostka strukturalna i funkcjonalna każdego żywego organizmu
• tkanka - zespół komórek o podobnej budowie i wspólnym pochodzeniu, pełniący określone funkcje
• narząd - zespół tkanek wyspecjalizowanych w pełnieniu określonych funkcji
• układ narządów - zespół narządów współdziałających ze sobą przy wykonywaniu danej czynności
• organizm - współdziałające układy narządów, tworzące funkcjonalną całość.

2. Oddziaływania chemiczne

Wiązania chemiczne:

• Wiązanie kowalencyjne - rodzaj wiązania chemicznego, które polega na tworzeniu wspólnych par elektronowych pomiędzy atomami. Niespolaryzowane lub spolaryzowane.
• Wiązanie jonowe - rodzaj wiązania chemicznego, które powstaje w wyniku przyciągania się jonów o przeciwnych ładunkach

Oddziaływania międzycząsteczkowe:

• Oddziaływanie dipol-dipol - polega na elektrostatycznym przyciąganiu się przeciwnie naładowanych biegunów cząsteczek
• Wiązanie wodorowe - rodzaj oddziaływania między atomem wodoru i atomem elektroujemnym zawierającym wolne pary elektronowe
• Siły van der Waalsa - Między cząsteczkami niepolarnymi oddziaływania elektrostatyczne, które przyciągają się ze względu na to, że stały się chwilowymi dipolami.
• Oddziaływania hydrofobowe - polegają na łączeniu się grup hydrofobowych, w celu "ochrony" cząsteczki przed oddziaływaniem na nie cząsteczek wody

3. Podział związków chemicznych:

związki organiczne

• związki, które zawierają węgiel (IV) jako podstawowy składnik.
• Z WYJĄTKIEM: tlenków i siarczków węgla, kwasu węglowego i jego nieorganicznych pochodnych (węglany i wodorowęglany metali i amonu oraz chlorki, niepodstawione amidy i imidy kwasu węglowego), węglików metali, cyjanowodoru, cyjanamidu i kwasu cyjanowego oraz ich soli nieorganicznych, karbonylków metali

związki nieorganiczne

• wszystkie związki chemiczne niebędące związkami organicznymi

4. Podział pierwiastków

Makroelementy

• pierwiastki chemiczne, których zawartość w suchej masie komórek wynosi powyżej 0,01%.
• PIERWIASTKI BIOGENNE - grupa pierwiastków chemicznych, które są niezbędne dla wszystkich organizmów żywych

Mikroelementy

• pierwiastki chemiczne, których zawartość w suchej masie komórek wynosi poniżej 0,01%.

5. Znaczenie mikro- i makroelementów

Nazwa pierwiastka	Znaczenie dla organizmu człowieka
C	Składnik organiczny komórek, tworzy szkielet wszystkich związków organicznych
H	Składnik wody i większości związków organicznych, generuje pH płynów ustrojowych
O	Składnik wody i większości związków organicznych, niezbędny do oddychania tlenowego (proces uzyskiwania energii)
N	Składnik aminokwasów, białek, kwasów nukleinowych
P	Składnik kwasów nukleinowych, ATP, fosfolipidów, kości
S	Składnik aminokwasów, witamin, hormonów
Mg	Składnik kości, aktywator enzymów, odpowiada za prawidłową pracę mięśni i układu nerwowego
Cl	Składnik płynów ustrojowych, niezbędny do prawidłowego procesu trawienia
Ca	Składnik kości, biorący udział w skurczach mięśni, bierze udział w procesie krzepnięcia krwi
Na	Regulacja równowagi wodno-elektrolitowej, przewodnictwo nerwowe
K	Regulacja równowagi wodno-elektrolitowej, przewodnictwo nerwowe
Fe	Składnik hemoglobiny, transport tlenu
F	Zapobieganie próchnicy, wzmacnianie szkliwa
I	Składnik hormonów tarczycy
Cu	Składnik enzymów, niezbędny do powstawania białek odpowiedzialnych za stan skóry, włosów i paznokci
Co	Składnik witaminy B12, udział w produkcji erytrocytów

Nauka tabelek nie jest ani skuteczna, ani przyjemna, więc tutaj są te informacje przedstawione w postaci: 

• flashcards
• domino