P3-02 Kod genetyczny

1. Wprowadzenie:

• Białka to łańcuchy aminokwasów.
• DNA i RNA zbudowane są z nukleotydów.
• Proces przepisywania DNA na mRNA to transkrypcja.
• Proces tłumaczenia mRNA na aminokwasy to translacja.
• Translacja zachodzi na rybosomach.
• Kolejność nukleotydów w mRNA (więc i w DNA) decyduje o kolejności aminokwasów w białku.

2. Kod genetyczny

sposób zapisu informacji o budowie białek, czyli kolejności łączenia z sobą aminokwasów.

3. Kodon

trójka nukleotydów kodująca informację o aminokwasie wchodzącym w skład białka.

WAŻNE:

• kodon START
• AUG
• aminokwas metionina (Met)
• sygnał rozpoczęcia translacji
• kodony STOP
• UAA, UAG, UGA
• nie kodują aminokwasów
• sygnał zakończenia translacji

4. Tabela kodu genetycznego

LINK: “Wybrane wzory i stałe fizykochemiczne na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki” CKE (EM 2023)

5. Cechy kodu genetycznego

• trójkowy – jeden kodon to ciąg trzech nukleotydów
• jednoznaczny – dany kodon koduje tylko jeden aminokwas
• zdegenerowany – jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon
• bezprzecinkowy – nie ma przerw między kodonami
• niezachodzący – nukleotyd wchodzący w skład jednego kodonu nie może być elementem kolejnego
• uniwersalny – ten system jest uniwersalny dla wszystkich organizmów (z nielicznymi odstępstwami)